COVID-19 geçirdikten haftalar hatta aylar sonra bile hâlâ devam eden ve başka bir tanı ile ilişkilendirilemeyen şikayetler Post COVID sendromu ya da diğer ismi ile Uzamış COVID sendromu olarak adlandırılmaktadır.
Kimi kişiler Uzamış COVID belirtilerini enfeksiyonun hemen ardından yaşarken kimileri 4 hafta sonra bile yaşamaya başlayabilir. Üstelik hafif hatta asemptomatik geçirilmiş COVID-19 enfeksiyonlarından sonra bile yaşanabilir. Nadiren de olsa gençlerde hatta çocuklarda da görüldüğü bildirilmiştir.
Uzamış COVID için riskli gruplar:
Aşılanmayanlar
Kadınlar
COVID'i ağır geçirenler ( özellikle hastanede veya yoğun bakımda yatan hastalarda)
Alttan yatan kronik başka hastalıkları olanlar
MIS-C (çoklu sistem inflamatuar sendromu) gelişenler
Klinik değerlendirme ve muayene, rutin bakılan kan testleri, akciğer grafisi ve EKG normal olabilir. Bu da tetkikleri normal olup, açıklanamayan şikayetleri olan Uzamış COVID hastalarının sağlık kurumlarında gözden kaçırılmasına, tanı ve uygun tedaviye erişimlerinde gecikmeye neden olabilir.
En sık bildirilen Uzamış COVID belirtileri:
ritim bozuklukları, çarpıntı
göğüs ağrısı,
yorgunluk
nefes darlığı
genel kondisyonun düşmesi, egzersiz intoleransı
uzamış öksürük,
eklem ağrıları, kas ağrıları
saç dökülmesi
depresyon, anksiyete
geçmeyen veya ilaca yanıtsız mide-bağırsak problemleri
baş dönmesi
baş ağrısı
uykusuzluk
beyin sisi
Beyin sisi olarak adlandırılan tablo ise; kafa karışıklığı, odaklanamama, düşünceleri kelimelere dökmekte zorlanma, algısının yavaşladığını hissettme, kişinin tam anlamlandıramadığı ama farklılık tariflediği bir durumdur.
Klinikte, ilaç yan etkisiyle karıştırıp yakınan, mevsim geçişi diye kendini depresif yorumlayan veya vitamin eksikliğine yordukları yorgunluk, dikkatsizlik şikayetleri olan ancak aslen uzamış COVID-19 sendromu tanısı koyduğum hastalar olabilmekte. Bir diğer hastam ise "besin zehirlenmesinin ardından bir türlü toparlanamadım" dediği bir tablonun yine dahiliye tarafından Uzamış COVID sendromu olarak tanı aldığından bahsetmişti.
Siz de nedensiz yukarıda belirttiklerime benzer şikayetler yaşıyorsanız ve COVID-19 gecirmedim ki hic öksürmedim, nezle grip olmadım ki şu yakınlarda diyorsanız asemptomatik bir COVİD-19'un ardından gelişen bir Uzamış COVID sendromundan muzdarip olabilirsiniz. Atlamayın
Uzamış COVID sendromu'ndan muzdarip kişiler neler yapabilirler?
Rutininize dönerken, temponuzu düşük tutun.
Spor yaparken bebek adamlarıyla başlayın.
Sınırlarınızla ilgili bedeninizi daha çok dinleyin.
Gün içinde minik molalar verip, derin ve yavaş nefesler alırken, bir yandan esneme hareketleri yapın. Ya da sandalyenizde, 5 dakikalık meditasyonlar veya mindfulness atıştırmaları yapın.
Sağlıklı beslenin. Gün içinde iyi dengelenmiş, işlenmemiş gıdalar tüketin.
Uykunuza dikkat edin. Problem yaşıyorsanız, uyku hijyeninize dikkat edin.
Alkol ve sigara tüketmeyin, en azından bu aralıkta.
Toparlamak için kendinize vakit tanıyın, kendinizi zorlamayın.
Sevdiğiniz kişilerle iletişimde kalın, mümkün olduğunca sosyalleşin. Bu dönemde ne hissettiğinizi yakın hissettiklerinizle paylaşmaktan çekinmeyin. Gerekirse yardım alın.