AI / Yapay Zeka Desteği İle DEHB Tanısı

8 temmuzda yayınlanan çok yeni bir araştırmaya göre, çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve otizm spektrum bozukluğu (OSB), yapay zeka destekli kinematik sensör tabanlı bir araç kullanılarak 15 dakika gibi kısa bir sürede %70'e varan doğrulukla DEHB tanısı konulabilecek.

Araştırmacılar, çıplak gözle fark edilemeyen rastgele insan hareketlerinin önemli bilişsel bilgiler içerdiğini öngördüler. Bu hareketler, saniyede yaklaşık 220 anlık görüntü çeken yüksek çözünürlüklü sensörler tarafından algılanabiliyor.

Erişkinlerde DEHB teşhisi psikiyatrik muayene ve hasta öyküsü ile konuluyor. Tanıyı destekleyici olarak kullandığımız materyallerden şu anda tek altın standart DIVA testi. Bu testin ise bir uzman tarafından gerçekleştirilmesi gerekiyor. Maalesef birçok klinikte ya uygulanmıyor ya da hastanın eline kendisi doldurması için teslim ediliyor. Tanı koyarken tamamen nitel davranışsal gözlemler ve hasta özbildirimlerine güvenmek yerine, tanıyı destekleyici olarak hastanın durumu hakkında nesnel veriler de elde edeceğimiz bilgisayarlı testler uyguluyoruz. Bu testlerin bazıları daha çok çevresel düzenleme, işlevselliği arttırma yolları ile ilgili fikir verirken bazıları ise nöropsikometrik ölçümler yaparak hem tanıyı kolaylaştırmada, nicelik olarak da fikir vermede hem de tedaviye yanıtı izlemede bize yardımcı olabiliyor.

Tüm bu testler ve psikiyatrik muayene zaman alıcı, maddi olarak herkesin ulaşabilmesi de mümkün değil. Hele Amerika gibi ülkelerde özel kliniklerde bile bekleme süreleri 6 ayı bulabiliyor.

Ayrıca DEHB konusunda uzman olmayan bir gözün özellikle yüksek işlevli kişilerde ve kadınlarda DEHB'i gözden kaçırması, hastaların depresyon, anksiyete, borderline kişilik bozukluğu tanıları ile takip edilmesi pek de nadir değil maalesef. Çocukların bile DEHB tanısı almaları hiperaktivite eşlik etmiyorsa ve sadece dikkat eksikliği alt tipi varsa en erken ilkokul sıklıkla ilk zorlandıkları sınav benzeri bir dönemi (LGS, üniversite sınavı veya tez yazımı) bulabiliyor. Tarama ölçeği olarak kullandığımız ASRS dışında, ki o da yine özbildirime dayanan bir ölçek, elimizde nicel ve objektif bir test yok.

Dolayısıyla sadece sensörlü bir eldiven giyilerek 15 dakika içinde yapılan böyle bir test, tarama için psikiyatrik muayene öncesinde kolaylıkla kullanılabilir.

Ve hatta anaokullarında tarama amaçlı kullanımı ile şüpheli vakalar çok daha erken çocuk psikiyatristine yönlendirilebilir, tanı konulur ise ilaç dışındaki seçenekler de erkenden değerlendirilebilir.

AI'ın, psikiyatri bilimine olası faydalarına bir doktor olarak bir yandan heyecanlanırken, bir yandan da korkuyorum. Nitekim baş araştırmacı Prof. Jose düşük, orta veya yüksek işlevli olup olmadığınızı, tüm işlevsellik ve bilişsel yetenek spektrumunuzu size söyleyebileceğini iddia ediyor. Kim bilir, distopik bir gelecekte, Harry Potter'daki seçici şapka gibi, okula veya işe kabulde AI eldiven belirleyici olabilir.

DEHB ile ilgili ayrıntılı okumak için