​

Agorafobi nedir?

​

Panik atak geçirmiş olan kişilerin en büyük korkusu tekrar aynı şeyi yaşamaktır. Bu nedenle panik yaratacağını düşündükleri yer ve durumlardan uzak durmaya çalışırlar.  Hastaların % 60 ‘ından fazlasında agorafobi gelişir. Kaçmanın zor olacağı toplumsal yerlerde veya açık alanlarda bulunmakla ilgili yoğun korku hissedilmesine ‘Agoragobi’ denilir. Agorafobili Panik Bozuklukta Panik Atakların geleceği, kaçamayacağı veya yardım alamayacağı veya rezil olacağı korkusuyla birçok mekan ve taşıttan kaçınmaya başlarlar. Örneğin:

​

• Geniş, açık alanlar veya kapalı alanlar

• Kalabalıklar

• Evlerinin dışındaki yerler

• Toplu taşıma

 

gibi kalabalık yerlere ya hiç giremez olurlar ya da ancak yanlarında birisi ile yoğun bir endişe ve rahatsızlık  duyarak, sıklıkla da çıkışa yakın durarak bu tür yerlere gidebilirler. Ciddi olarak etkilenmiş hastalar kesinlikle evden çıkmayı red edebilirler. Panik Bozukluk tedavi edildiğinde Agorafobi de genellikle zaman içinde iyileşir. 

 

Agorafobik kaçınmalar yaşayan pek çok kişinin temelde Panik Bozukluğu olsa da, çalışmalarda Panik Bozukluk olmaksızın Agorafobi olan vakalar da bulunmuştur. 

​

Agorafobi Nedir?

Agorafobi, bunalmış olma, kaçamama veya yardım alamama konusunda yoğun bir korkuya neden olan bir kaygı bozukluğudur. Sıklıkla Panik Bozukluk ile birlikte görülse de, tanı için illa Panik Bozukluk şart değildir. Anksiyetenin nedeni, anksiyetenin bunaltıcı hale gelmesi durumunda kaçmanın veya yardım almanın kolay bir yolu olmadığı korkusudur. Tavuk yumurtadan, yumurta tavuktan misalı, çıkamayacağım ya kaygı gelirse, kaygınlanıyorum ya çıkamazsan kısır döngüsünde tekrarlar. Korku ve endişe nedeniyle, agorafobisi olan kişiler genellikle yeni yerlerden ve alışılmadık durumlardan kaçınırlar, örneğin:

​

• Büyük alışveriş merkezleri, kalabalık cadde ve meydanlar, park gibi büyük açık mekanlar

• Tren, otobüs, uçak ile seyahat, toplu taşıma araçları

• Köprü, tünel ve dar sokaklardan geçmek

• Asansör, sinema gibi kapalı yerler

• Konser, pazar yeri, cami, büyük mağazalar gibi çıkışın yakın ya da kolay olmadığı yerler

• Sıra bekleme ya da herhangi kalabalık bir yerde bulunma

• Evden çok uzak herhangi bir yer

​

Kaybolmak, düşmek veya ishal olup tuvalete gidememek gibi korkular nedeniyle de yuykarıdaki durumlardan kaçınılabilir.

 

Agorafobinin Yaygınlığı

Agorafobinin kesin nedenini bilmiyoruz, genellikle mevcut bir panik bozukluğu ile ilişkilidir. Panik bozukluğu, belirli bir sebep olmaksızın kısa, yoğun korku nöbetlerine neden olur. Panik bozukluğu olan kişilerin yaklaşık üçte biri agorafobi geliştirir. Ancak agorafobi tek başına da ortaya çıkabilir.

 

Agorafobinin Belirtileri 

Herkes bazen kaygı yaşar. Ancak anksiyete bozukluğu, günlük aktiviteleri etkileyen aşırı endişeye neden olur. Agorafobi, sizi aşırı korku ve strese sokabilir, bu da durumlardan kaçınmanıza neden olabilir. Agorafobinin belirtileri panik atağa benzer. Korkuya neden olan durum veya alanlarda bulunduğunuzda aşağıdaki belirtileri yaşayabilirsiniz:

• Göğüs ağrısı veya hızlı kalp atış hızı

• Korku ya da titrek bir his

• Hiperventilasyon veya solunum güçlüğü

• Baş dönmesi

• Ani titreme veya kızarma (kırmızı, sıcak yüz)

• Aşırı terleme ( hiperhidroz )

• Mide rahatsızlığı 

 

Agorafobi geliştirmek için risk faktörleri:

• Panik atak geçirmek 

• Panik ataklara aşırı korku ve endişe ile tepki vermek

• Başka fobilere sahip olmak

• Özellikle çocukluk döneminde sevilen birinin ölümü, saldırı veya taciz gibi stresli yaşam olayları yaşamak

• Kaygıya duyarlı olmak veya başka kaygı bozukluklarına sahip olmak

• Agorafobili akrabaya sahip olmak

​

Kaçmanın zor olabileceği hissini uyandıran açık alanlardan veya kalabalıklardan korkmak anlamı taşır. Ev dışında yalnız kalmak ve/veya araçta seyahat etmek gibi durumlardan kaçınmaya neden olur. Yetişkinlerin tahminen %1,3'ü hayatlarının bir döneminde agorafobi yaşamaktadır. Prevalans erkekler ve kadınlar için benzerdir, ancak ergenler arasında kadınlarda daha yüksek olma eğilimindedir.

​

Agorafobi bir tür kaygı bozukluğudur. Agorafobi; kapana kısılmış hissetmekten, çaresizlikten veya utanma duygularına neden olabilecek yerlerden veya durumlardan korkmayı ve bunlardan kaçınmayı içerir. Örneğin, toplu taşıma kullanmaktan, açık veya kapalı alanlarda bulunmaktan, sıra beklemekten veya kalabalık içinde bulunmaktan korkuyor musunuz?

 

Kaybolmak, düşmek, tuvalete gidememek ve hatta hastaneye ulaşamamak gibi korkulardan dolayı sosyal durumlardan kaçınabilirler.

 

Agorafobi çocuklukta başlayabileceği gibi, genellikle ergenliğin sonlarında veya yetişkinlik yıllarında başladığı gözlemlenmektedir. Ancak daha yaşlılarda da agorafobi gelişebilir. Kadınlara, erkeklerden daha sık agorafobi teşhisi koymaktayız.

 

Agorafobi halka açık herhangi bir yerde (özellikle kalabalıkların toplandığı ve aşina olunmayan yerlerde) güvende hissetmekte zorlanmaya neden olur. Kişiler evden çıkamayacak kadar korku yaşayabilirler.

 

• Evden yalnız çıkmak

• Kalabalıklar veya sıra beklemek

• Sinema salonları, asansörler veya küçük mağazalar gibi kapalı alanlar

• Otoparklar, köprüler veya alışveriş merkezleri gibi açık alanlar

• Otobüs, uçak veya tren gibi toplu taşıma araçlarını kullanmak

​​

 

Agorafobi nasıl teşhis edilir?

Korku, gidilmesi planlanan yer ile ilgili mevcut durumun gerçek şartlarıyla orantısızdır. Kaçınma, bir refakatçiye ihtiyaç duyma ya da duruma zorlukla katlanma mevcuttur. Korku, endişe veya kaçınma nedeniyle sosyal durumlarda, işte veya diğer hayat alanlarında büyük sıkıntı veya sorunlar yaşanır. Bahsi geçen korku ve kaçınma durumu altı ay veya daha uzun sürüyor ve Agorafobiniz olduğunu düşünüyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından destek talep etmelisiniz. Bir klinik ya da hastaneyi şahsen ziyaret etmekten korkuyorsanız, görüntülü seans randevusu talep edebilirsiniz.

​

Agorafobi teşhisi konması için, bir kişinin aşağıdaki durumlardan en az ikisinde aşırı korku veya panik hissetmesi gerekir:

• Toplu taşıma kullanmak

• Açık bir alanda olmak

• Sinema salonu, toplantı odası veya küçük bir mağaza gibi kapalı bir alanda olmak

• Sırada durmak veya kalabalığın içinde olmak

• Evlerinden tek başına çıkmak

 

 

Agorafobi nasıl tedavi edilir?

Agorafobi tedavisi genellikle tedavi yöntemlerinin bir kombinasyonunu içerir:

• Psikoterapi

• İlaç tedavisi

• Yaşam tarzı değişiklikleri

​

Bir ruh sağlığı uzmanı, korkularınız üzerinde çalışmanıza yardımcı olabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) kullanarak, kaygı duymanıza neden olan düşünceleri tanımanıza yardımcı olabilir. Ardından, daha verimli tepki vermenin yollarını birlikte keşfedebilirsiniz. Maruz bırakma terapisi de agorafobi tedavisinin en önemli parçasıdır.

​

Bilişsel Davranışçı Terapi ile​

• Panik atağı veya panik benzeri semptomları tetikleyebilecek etkenler ve bunları neyin daha kötü hale getirdiğini

• Anksiyete belirtileriyle nasıl başa çıkılacağını ve bunları nasıl tolere edileceğini

• Endişelere doğrudan meydan okuyabilmeyi

• Anksiyete belirtileri tolere edildiği vakit kaygının kademeli olarak azaldığını ve yeterince beklenebilirse korkulan sonuçların zaten gerçekleşmediğini deneyimlemeyi 

• Korkulan ve kaçınılan durumlara kademeli, öngörülebilir, kontrol edilebilir ve tekrarlayıcı bir şekilde nasıl yaklaşılacağını

öğrenilebilir.  

​

Gevşeme ve duyarsızlaştırma tekniklerini kullanarak, sağlayıcınız size korkunç bir durum hayal ettirebilir ve duygularınızı yönetebilir. Eninde sonunda, endişe yaratan aktivitelere katılabilecek ve duygularınızı nasıl yöneteceğinizi bileceksiniz. Zamanla, terapi beyninizi farklı düşünmesi ve farklı tepki vermesi için eğitebilir.

​

Psikiyatristiniz ayrıca seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'ler) veya serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler) adı verilen ilaçlar ve kısıtlı süre yeşil reçeteli ilaçlar (benzodiazepin gibi anksiyolitikler) önerebilir. Bu ilaçlar depresyon ve anksiyete bozukluklarını tedavi edebilir. ( Antidepresanlar hakkında ayrıntılı okumak için...)

​

Agorafobisi olan bir birey olarak evinizden çıkmakta zorlanıyor olmanız doğal; dolayısıyla bir psikiyatriste nasıl gidebileceğinizi merak edebilirsiniz. Evet maruz bırakma terapisi için korkularınızın üstüne gitmeniz gerektiğini biliyoruz ancak merak etmeyin bu terapiye başlar başlamaz ilk işimiz değil.  Agorafobiyi tedavi eden terapistler olarak biz de bu ikilemin bu farkındayız. Tedavinin erken dönemlerinde online psikiyatrik muayene ve terapi bir seçenek olabilir. Adım adım önce başkalarına bağımlılıktan kutulmanıza ardından özgürleşmenize yardımcı olacağız.

​

Aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri de agorafobiyi yönetmenize yardımcı olabilir:

• Alkol, kafein ve diğer maddelerden kaçının.

• Sağlıklı, dengeli bir diyet yiyin.

• Düzenli egzersiz.

• Nefes egzersizleri yapın.

 

Agorafobi ile baş etmeyi nasıl öğrenebilirim?

Kendinize iyi bakın, ilaçlarınızı reçete edildiği şekilde alın ve terapistinizden öğrendiğiniz teknikleri uygulayın. Ve kaygı uyandıran durumlardan ve yerlerden kaçınmanıza izin vermeyin. Kombinasyon, zevk aldığınız şeyleri daha az korkuyla yapmanıza yardımcı olabilir.

 

Agorafobi, kendinizi korkmuş ve izole edilmiş hissetmenize neden olabilir. Ancak tedavi ile semptomları yönetebilir ve dolu bir yaşam sürebilirsiniz. Agorafobi veya herhangi bir anksiyete bozukluğu hayatınızı yaşama şeklinizi etkiliyorsa, bir sağlık uzmanıyla görüşün. Açık, dürüst bir konuşma ihtiyacınız olan yardıma yol açabilir.

​

​

 

​

 

​