Mizofoni (Misophonia) Nedir?
Seçici ses duyarlılığı sendromu olarak da adlandırılan Mizofoni, belirli seslerin sizi rahatsız etmesi ya da tetiklemesidir. Mizofonisi olan kişiler, belirli "tetikleyici" seslere genellikle aşırı bir şekilde tepki verirler. Misophonia terimi, kelimenin tam anlamıyla "ses nefreti"anlamına gelir.
Mizofoni, yeterince anlaşılamamaktadır çünkü yeterince araştırmaya sahip olmayan bir durumdur. Misophonia terimi 2000 yılına kadar seçici ses duyarlılığı sendromu olarak tanımlanmaktaydı, 2011'de hastalıkla ilgili ulusal düzeyde yayınlanan birkaç haber sayesinde bozukluğa ilişkin farkındalık arttı.
Misophonia'nın Belirtileri
Mizofoni’nin birincil semptomu, diğer insanların belirli sesler çıkarmasına aşırı tepki vermektir. Bu reaksiyonlar şunları içerebilir:
· kızgınlık
· kaçınma
· içsel sıkıntı
· tiksinti
· sözlü veya fiziksel saldırganlık
Misophonia'lı bir kişin bu tetikleyicilere genellikle otonom bir tepki verir ve bazen vücudun "savaş ya da kaç" tepkisiyle karşılaştırılır. Savaş ya da kaç tepkisi akut stres tepkisidir, vücudunuz tehdit edici bulduğu bir duruma doğal yolla tepki vermektedir.
Bu yanıtın bir parçası olarak:
· Adrenalin ve norepinefrin hormonları salgılanır
· Kalp atışları ve solunum ihtiyacı artar
· Kaslar sıkılaşır
· Kan damarları daralır
· Vücut ısısı değişir
Misophonia'lı kişiler, tetikleyici seslere maruz kalmaktan kaçınmak için büyük çaba sarf edebilirler. Kendilerini sosyal olarak izole edebilir veya tetikleyici sesleri bastırmak için kulaklık takmak / başka sesler çıkarmak gibi başa çıkma mekanizmaları geliştirebilirler.
Misophonia Teşhisi
Şu anda mizofoni için belirlenmiş bir tanı kriteri yoktur ve bu durum Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı'da (DSM-5) resmi bir tanı olarak tanınmamaktadır .
Mizofoni; belirli fobiler veya OKB gibi diğer bazı durumlara benzemesine rağmen, bu koşulların hiçbirinin mizofoninin özellikleri olan semptom modellerine tam olarak uymadığı görülmektedir. Bu duygular başka bir ruhsal bozukluk veya tıbbi durumla daha iyi açıklanamaz:
· Belirli bir sesin tahriş, öfke veya iğrenme ile sonuçlanacağını tahmin etmek
· Kontrol kaybı başlatan öfke duyguları
· Tetikleyici seslerden kaçınma veya bu seslere aşırı öfke, rahatsızlık veya tiksinti ile tahammül etme
· Normal günlük aktiviteleri sürdüremeyecek kadar müdahale
Resmi bir teşhis olmamakla birlikte, doktorunuz durumun semptomlarını yönetmenize yardımcı olabilecek tedavi seçenekleri önerebilir.
Misophonia'nın Nedenleri
Mizofoni’nin kesin nedenleri bilinmemektedir, ancak rol oynayabilecek bir dizi faktör vardır.
Beyin kimyası : Bazı araştırmalar, mizofonisi olan kişilerin, beynin duygusal işlemede önemli bir alanı olan anterior insular korteks (AIC) ile işitsel korteks arasında daha fazla bağlantıya sahip olabileceğini düşündürmektedir.
Diğer zihinsel durumlar : Aynı zamanda obsesif kompulsif bozukluk (OKB), Tourette sendromu ve anksiyete bozuklukları olan kişilerin mizofoniye sahip olma olasılığı daha yüksektir.
Tinnitus : Misophonia, kimsenin duyamayacağı çınlama gibi sesler duyulan bir durum olan tinnitus'u olan kişilerde daha yaygındır.
Genetik : Misophonia aile bireylerinden birbirlerine geçme eğilimindedir, bu nedenle muhtemelen durumu geliştirme riskini artıran genetik bir bileşen vardır.
Bozuklukla ilgili farkındalığın artmasına rağmen, mizofoni üzerine araştırmalar çok sınırlıdır ve çoğu bilgi son derece küçük çalışmalardan veya vaka raporlarından gelmektedir. Epidemiyolojik kanıtlar eksiktir.
Misophonia Türleri
Aşağıdakiler yaygın tetikleyicilerdir:
· nefes alma
· çiğneme
· tıklama
· bulaşıkların takırdaması veya kaşıkların tabaklara sürtünmesi
· havlayan köpekler
· tırnak kesme
· tırnak vurma
· yutkunma
· dudak şapırdatma
· burun hırıltısı
· burun ıslığı
· höpürdetmek
· hapşırmak
· burun çekmek
· ıslık
· esnemek
Esneme veya dudak şapırdatma gibi bedensel işlevler söz konusu olduğunda, sesin genellikle yalnızca başka bir kişi tarafından üretildiğinde bir tepkiyi tetiklediği görülmektedir.
Misophonia Tedavisi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) : BDT ile tedavi edilen mizofoni hastalarının neredeyse %50'sinin semptomlarda önemli bir azalma yaşadığı bulunmuştur.
EMDR: Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma Yeniden İşleme (EMDR), travmatik anılarla ilişkili sıkıntının fizyolojik iyileşmesine yardımcı olmak için geliştirilmiş bir terapidir. TSSB semptomlarını azaltmada da kullanılmıştır. EMDR'nin Misophonia tedavisindeki etkinliğine dair araştırmalar ümit vericidir. Daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte, uygun vaka seçiminde etkinliğini görmekteyim.
İlaçlar : Mizofoniyi tedavi etmek için onaylanmış herhangi bir ilaç bulunmamaktadır ancak anksiyete veya depresyon gibi birlikte ortaya çıkan durumları tedavi etmek için uzmanlar tarafından ilaç verilebilir.
Misophonia ile Başa Çıkmak
Misophonia semptomlarını yönetmenize yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri, başa çıkma stratejileri ve gevşeme teknikleri neler olabilir?
Deneyebileceğiniz bazı stratejiler:
· Bunalmış hissetmeye başlamanız durumunda kulaklık ya da kulak tıkacı takmak
· Biraz arka plan gürültüsü iyi gelebilir, müzik veya televizyonu açabilirsiniz
· Stres yönetimi tekniklerini uygulayabilirsiniz
· Patlamanın yaklaştığını hissettiğiniz zamanlar için gevşeme tekniklerinizi içeren bir plana sahip olmak
Durum hakkında başkalarıyla konuşmayı da faydalı bulabilirsiniz. Çevrenizdeki insanlar, olumsuz bir tepkiyi tetikleyebileceğine dair bir uyarıya çevrenizde sakız çiğnememek veya ıslık çalmamak gibi belirli sesleri çıkarmaktan uzak durarak yanıt vereceklerdir.