İstifleme

İstifleme Bozukluğu (Hoarding Disorder), nesneleri gereksiz şekilde ve büyük miktarda biriktirme, bunları atma veya başkalarıyla paylaşmada zorlanma eğilimi olarak tanımlanır. Bu bozukluğun DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Ruhsal Bozukluklar Sınıflandırması) tarafından kabul edilmiş tanı kriterleri bulunmaktadır. Biriktiricilik, sadece fiziksel alanı işgal etmekle kalmaz, aynı zamanda duygusal ve sosyal sonuçlara da yol açabilir.

İstifleme bozukluğunun temel nedenleri tam olarak anlaşılmamış olsa da, genetik yatkınlık, çocukluk deneyimleri, travmatik yaşantılar ve bilişsel işleyişteki farklılıklar, biriktiriciliğin oluşumunda rol oynayabilir. DEHB'nin yanı sıra, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ve depresyon gibi bozukluklarla da sıkça birlikte görüldüğü gözlemlenmiştir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), merkezi sinir sistemi kaynaklı bir nörobiyolojik bozukluktur. Biriktiricilik, ise psikolojik bir durumdur ve bireylerin gereksiz nesneleri sürekli biriktirme eğiliminde olmalarını ifade eder. İlk bakışta farklı gibi görünseler de, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile Biriktiricilik arasındaki psikolojik bağlantılar oldukça ilginçtir, insan davranışlarının nasıl birbirlerini etkileyebileceğini gözler önüne serer.

DEHB'li bireylerde görülen biriktiricilik eğilimi, zayıf dikkat kontrolü ile yakından ilişkilendirilebilir. Bu bireyler, önemsiz veya değersiz nesneleri bile saklama eğiliminde olabilirler. Bu durum, dikkat eksikliği ve zayıf dürtü kontrolü ile birleştiğinde, gereksiz nesnelerin biriktirilmesine yol açabilir.

DEHB, dağınıklık ve unutkanlık gibi belirtilerle de ilişkilendirilir. DEHB'li bireylerin sürekli dikkatinin dağılması, önemli ve gereksiz nesneleri ayırt etme yeteneklerini zayıflatabilir ve bu da biriktirme davranışını teşvik edebilir. Ayrıca, DEHB'nin dürtüsellik yönü, anlık tatmin arayışını körükleyebilir ve bu da gereksiz nesnelerin toplanmasını besleyebilir.

DEHB aynı zamanda duygusal düzenleme sorunlarına da işaret eder. Bu durum, bireylerin nesnelerle duygusal bir bağ kurma veya onları atma konusundaki güçlüğünü içerebilir. DEHB'li bireylerde duygusal düzenleme zorlukları daha yaygın olabilir ve bu da biriktirme davranışının altında yatan nedenlerden biri olabilir.

DEHB ile bağlantılı diğer davranışlar hakkında okumak için tıklayınız

Bireyler, biriktirdikleri nesneler yüzünden yaşam alanlarını kaybedebilirler. Bu, günlük yaşam aktivitelerini zorlaştırabilir ve hijyenik sorunlara yol açabilir. Ayrıca, sosyal izolasyon ve ilişki sorunları da sık görülen sonuçlar arasındadır. İstifleme bozukluğu olan kişiler genellikle utanç, suçluluk ve çaresizlik duygularıyla mücadele ederler.

Tedavisinde Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT), ilaç tedavisi ve destek grupları gibi yöntemlerden yararlanırız. BDT, kişinin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmesine yardımcı olurken ilaç tedavisi, eşlik eden depresyon veya anksiyete gibi durumları yönetmeye yardımcı olur. Aynı zamanda, aile desteği ve sosyal destek de tedavi sürecinde büyük öneme sahiptir.

DSM-5 ve diğer bilimsel kaynaklar, bu tür durumları anlamak ve ele almak için rehberlik sağlar, ancak unutulmamalı ki her birey farklıdır ve bireysel deneyimleri benzersizdir.